Technologie kan erg helpend zijn om onderwijs effectief vorm te geven in onze digitaliserende maatschappij. Er bestaan talloze digitale tools die ondersteunend zijn aan het onderwijsproces. Zo zijn er tools die actief bijdragen aan het vergroten van de betrokkenheid en motivatie van leerlingen tot aan tools die interactie en creativiteit stimuleren. Maar welke tool zet je in bij welk doel? In de serie ‘tools met Bas’ worden handvatten aangereikt om digitale tools doelgericht in te zetten in het onderwijs. In dit artikel gaan we in op de vraag: Welke educatieve ICT-tools kan ik gebruiken om voorkennis van leerlingen op te halen en met hen te reflecteren?

Het activeren van voorkennis en formatief evalueren zijn belangrijke didactische principes in ons onderwijs. In vrijwel ieder instructiemodel zitten deze didactische principes verweven. Beide aspecten zijn essentieel voor een effectieve les. Ze dragen bij aan grotere betrokkenheid, succeservaringen en betere leerprestaties. Er zijn talloze (coöperatieve) werkvormen, activiteiten én digitale tools die ondersteunend zijn aan het activeren van voorkennis of het formatief evalueren. Online, maar natuurlijk ook offline (bijvoorbeeld door het gebruik van wisbordjes). In dit artikel gaan we verder in op het activeren van voorkennis en formatief evalueren en welke digitale tools hier ondersteunend aan kunnen zijn. In het schema onderaan het artikel vind je alle informatie over deze tools.

voorkennis activeren

Iedere leerkracht heeft er dagelijks mee te maken: je begint je les met het activeren van voorkennis bij je leerlingen. Voorkennis is de metaforische kapstok voor het leren waaraan leerlingen hun nieuwe kennis kunnen ophangen. Wat weten leerlingen al over het onderwerp? Wat hebben zij eerder al geleerd? Deze vragen geven de leerkracht informatie om de juiste vervolgactie te kunnen bepalen, zoals klassikale instructie, gedifferentieerde instructie of verder gaan met de volgende lesstof. Het activeren van voorkennis is een middel om leerlingen in de leerstand te zetten. Een groot voordeel van het gebruik van bijvoorbeeld wisbordjes of digitale tools (zoals Mentimeter en Answergarden) bij het activeren van voorkennis is dat je ervoor kan zorgen dat iedere leerling een actieve inbreng heeft.

formatief evalueren

In dit artikel is bewust gekozen voor de term formatief evalueren, omdat het bij deze term gaat om een doelgerichte aanpak. Het biedt leerkrachten én leerlingen inzicht in het leerproces. In het proces van formatief evalueren staan drie kernvragen centraal:

•   Waar werkt de leerling naartoe?
•   Waar staat de leerling nu ten opzichte van de beoogde doelen?
•   Welke actie is nodig om de leerling verder te helpen?

Kenmerkend aan het formatief evalueren is dat de leerkracht en de leerling samen in gesprek gaan en reflecteren op het leerproces van de leerling. In dit gesprek kan de leerkracht BKC-feedback toepassen: je bevestigt wat goed is, je bent kritisch over wat nog niet goed is en je geeft constructieve tips. Leerlingen kunnen hier ook zelf over nadenken (Wat gaat goed, wat kan beter, wat ga ik de volgende keer anders doen?). Bij deze formatieve evaluatieprocessen kunnen digitale tools ondersteunend zijn, zoals Padlet en Formative.

welke tools kan ik gebruiken?

Er bestaat een divers en uitgebreid aanbod aan digitale tools die bij kunnen dragen aan het activeren van voorkennis en het formatief evalueren in de klas. In dit artikel is er gekozen voor 4 verschillende tools die hiervoor ingezet kunnen worden én niet veel onderwijstijd kosten:

• Mentimeter; wanneer je een snelle vraag wil beantwoorden of een woordwolk wil creëren.
• Padlet; wanneer je leerlingen open vragen wil stellen of een interactief prikbord wil maken.
• Formative; wanneer je leerlingen feedback wil geven.
• Answergarden; wanneer je voorkennis wil activeren d.m.v. een woordwolk.

In dit schema staan de tools uitgebreider beschreven met daarbij ook de manier waarop de tools toegepast kunnen worden en de voor- en nadelen per tool. Het schema helpt om keuzes te maken en tools doelgericht in te zetten in je onderwijs.

Meer weten? 

Wil je meer weten over het doelgericht inzetten van online tools in het onderwijs? Of heb je vragen over tools in een ander thema? Neem contact op met Bas van den Brand.

DOWNLOAD ARTIKEL ALS PDF